Arabica vs robusta – różnice i właściwości kawy

Pomimo tego, że w rodzinie kawowców znajdziemy ok. 130 różnych gatunków, w światowym handlu kawą liczą się tylko trzy z nich. Arabika (Coffea Arabica) zdecydowanie zdominowała rynek, stanowiąc aż 70% całości sprzedawanej kawy. Drugie miejsce należy do Robusty (Coffea Canephora), a trzecie do Liberiki (Coffea Liberica), choć udział w światowej produkcji wynosi niespełna 1%. Ze względu na znaczącą przewagę Arabiki i Robusty, to właśnie między nimi rozgrywa się walka o palmę pierwszeństwa, przyczyniając się do dyskusji między zwolennikami poszczególnych gatunków. Aby móc obiektywnie porównać obie rośliny ze sobą, potrzeba bardziej szczegółowego ich opisu:

Autorem tekstu jest Adam Laska, właściciel marki Kafar (kafar.info), który prowadzi szkolenia związane z przygotowywaniem kawy.

Kawa robusta

Coffea Canephora – Popularne określenie “Robusta” nie jest botaniczną nazwą rośliny. Jest ono żeńską formą łacińskego słowa robustus, co znaczy silny lub solidny. Nazwa odnosi się do dużej wytrzymałości gatunku na zmiany klimatu i ataki szkodników. Coffea Canephora nazywana jest również kawą kongijską, ze względu na pierwotne pochodzenie rośliny. Pomimo tego, że dla opinii publicznej została odkryta dopiero w 1897 roku, a więc setki lat po tym, jak Arabika zyskała konsumentów na całym świecie, jest uznawana za jej rodzica, gatunek dużo starszy, posiadający około 30 różnych szczepów. Ogromnym atutem Robusty jest szybki i obfity plon oraz możliwość uprawy na niskich wysokościach, co ułatwia zaangażowanie w proces uprawy mechanicznego sprzętu i obniża koszty surowca. Robusta charakteryzuje się niską kwasowością, intensywną goryczą, aromatami torfu i ziemi. Jednak najbardziej cenioną cechą nie jest smak, lecz duże stężenie kofeiny, w niektórych przypadkach sięgające nawet 2,7%. Drzewka posiadają płytki system ukorzenienia. Mogą osiągnąć wysokość nawet 10 metrów, ale zwykle kontroluje się ich rozmiary dla ułatwienia zbiorów. Obecnie największym producentem Robusty jest Wietnam.

Kawa arabika

Coffea Arabica – Gatunek, który zdominował uprawy na całym świecie, jako pierwszy rozprzestrzenił się z Afryki na inne kontynenty. Posiada około 60 szczepów, różniących się przystosowaniem do warunków i właściwościami smakowymi. Odmiana rośnie na dużych wysokościach powyżej 700 m. n.p.m i jest bardziej wymagająca w uprawie niż Robusta. Jest rośliną podatną na choroby i ataki insektów. Charakteryzuje się wyższą kwasowością i niską goryczą, szeroką gamą aromatów kwiatowych i owocowych oraz mniejszą zawartością kofeiny – ok. 1,5%. Drzewka wymagają wysoko zmineralizowanej gleby o niskim pH. Zapuszczają korzenie na kilka metrów w głąb ziemi.

Robusta powszechnie traktowana jest jako kawa gorszej jakości ze względu na gorzki smak i dużą ilość nieprzyjemnych aromatów. Zaświadczyć o tym może też fakt, iż mimo łatwiejszej i tańszej uprawy, większych plonów, niższej ceny surowca, jej światowa produkcja stanowi zaledwie 28% rynku. Ten gatunek kawy rzadko można spotkać w sklepach w czystej postaci – częściej przyjmuje rolę „wypełniacza” w mieszankach z Arabiką, mając za zadanie obniżyć cenę gotowego produktu. Odwrotną tendencję możemy zauważyć w kawach rozpuszczalnych, gdzie stosuje się głównie Robustę ze względu na intensywny smak i wysoką zawartość kofeiny. Pozycja Arabiki na rynku wydaje się niezachwiana. Pomimo tego, że jest droga w uprawie, rośnie wysoko w górach, jest podatna na choroby, a z jednego drzewka uzyskuje się zaledwie pół kilograma zielonego ziarna rocznie, cały ten wysiłek rekompensuje chwila spędzona przy filiżance aromatycznego naparu.