Czy kształt czarki do herbaty ma znaczenie?

Czy naczynie, z którego degustujemy herbatę ma znaczenie? Pytanie to można rozpatrywać na wiele sposobów. W ceremonii japońskiej dla przykładu, tekstura oraz kolor naczynia powinien korespondować z porą roku i pogodą. Jeśli przyjmujemy gości w czasie ciepłego lata, dobrze jest użyć gładkich, lśniących i niebieskich naczyń. Mogą to być też jakiekolwiek inne chłodne kolory, a nawet szkło. My jednak tym razem przyjrzymy się raczej kształtowi naczyń.

Czarki do herbaty – rodzaje

Pierwsze, co przychodzi nam na myśl to czarka herbaciana, która jest dość płaska i szeroka oraz ma wywinięty na zewnątrz brzeg, tak zwaną „wargę”. Z drugiej strony wśród naczyń dedykowanych herbacie spotkać możemy tureckie „tulipanki”, czyli kształtne, szklaneczki o szerszym spodzie i wywiniętych na zewnątrz brzegach przywodzących na myśl kielichy tulipanów lub – jak niektórzy mówią – kształt kobiecej sylwetki. Ciekawostką czasów niedawnych, w odróżnieniu od tych tradycyjnych naczyń, jest serwowanie herbaty w kieliszkach do wina. Rozwiązanie takie daje wygodę trzymania gorącego naparu w kieliszku za nóżkę oraz ciekawe doznania estetyczne, ponieważ zaprezentowana w kieliszku herbata zyskuje wiele szlachetnego uroku.

Czy kształt czarki ma znaczenie?

Czy ma więc znaczenie jaki kształt ma naczynie do herbaty, zważywszy, że wiele osób swoją codzienną herbatę pija z zupełnie prostych kubków mających kształt cylindrów? Oczywiście tak! Pierwszym dowodem na to niech będą wspomniane kieliszki. Wszak sommelierzy przywiązują ogromną wagę do kształtu swych kieliszków, które przypisane są do konkretnych win. W połączeniu ze starannością związaną z temperaturą wina oraz poziomem napełnienia kieliszka, sommelierzy potrafią wydobyć z wina dokładnie taki bukiet, jaki jest potrzebny dla właściwego jego zaprezentowania.

W przypadku herbaty serwowanej w kieliszkach, chodzi mniej więcej o to samo. Temperatura tutaj związana jest ze sztuką parzenia konkretnych herbat, lecz aromatyczne olejki lotne unoszące się nad naparem herbacianym są kumulowane w czaszy kieliszka, dokładnie na tej samej zasadzie jak przy winie. Kształt kieliszka powinien sprzyjać nakierowaniu do nosa skumulowanego aromatu. Zauważmy, że aby napić się z pękatego kieliszka musimy przechylić go dość znacznie, a to sprawia, że prawie wkładamy nos do wnętrza zwężającego się naczynia, który swym kształtem ograniczał uciekanie aromatów aż do tej pory.

Dlaczego herbatę pija się z czarek a nie z kieliszków?

Ciekawego eksperymentu w tym zakresie podjął się Peter Ting w 2012 roku. Zaprojektował on zestaw trzech czarek do degustacji herbaty. Jedna z nich miała ścianki zupełnie proste, druga przypominała czarkę i jej ścianki rozszerzały się, trzecia wysoka i zwężająca się ku górze przypominać miała kieliszek. Zestaw ten miał na celu dokładniejsze zaprezentowanie naparu herbaty poprzez podanie w trzech różnych czarkach uwypuklających konkretne doznania lub dobranie naczynia do herbaty tak, by wzmocnić najciekawszą cechę. Czarki nazwano następująco: naczynie zapachu (w odniesieniu do tej o kształcie kielicha), naczynie tekstury (ta przypominająca czarkę) i naczynie równowagi (czyli prosta jak kubek). Okazuje się, że eksperyment można podbudować odpowiednią wiedzą naukową.

Korzystając z doświadczeń sommelierów, można zauważyć, że pękata czarka zwężająca się ku górze faktycznie gromadzi więcej lotnych olejków, by dostarczyć je skumulowane do nosa w czasie picia. Czarka szeroka pozwala dostarczyć napar w odpowiednie miejsce w ustach i ułatwia odczuwanie tekstury naparu, co więcej doskonale nadaje się do herbaty zielonej, ponieważ dociera do receptorów na języku w odpowiedniej kolejności i proporcji. Najwięcej receptorów związanych z gorzkim smakiem mamy u nasady języka, pijąc z takiej czarki, tam napar dociera na końcu nie zakłócając nam degustacji. Czarka o pionowych ściankach pozwala nam dostarczyć sporą ilość naparu jednorazowo do ust, rozprowadzając go szeroko po całej jamie ustnej, dzięki czemu daje najpełniejsze doznanie wielozmysłowe.

Z jakiego naczynia pić herbatę zieloną, czarną czy oolong?

Podsumowując, najlepsza do herbat oolong będzie czarka w kształcie kielicha, odpowiednia do herbat w których aromat jest istotną cechą. Do herbat czarnych poleca się naczynie o pionowych ścianach, a do zielonych naczynie szerokie z wywiniętymi brzegami.

W ten sposób zataczamy koło docierając do starych wniosków, ale pozwala nam to zadziwić się nad mądrością minionych pokoleń. Oto okazuje się, że zielona herbata najlepiej smakuje z czarki do zielonej herbaty popularnej w Chinach i Japonii od wieków. Aromatyczne herbaty podawać należy w naczyniach podobnych do tureckich tulipanków (a to właśnie o aromat w herbacie po turecku chodzi najbardziej, gdyż sama herbata jest przeparzona i obficie posłodzona). By wydobyć najwięcej doświadczeń z herbaty czarnej należy pić ją ze zwykłego kubka, a właśnie tak większość świata pija swoją codzienną czarną herbatę.

Mimo tak oczywistych wniosków, eksperyment jest ciekawy i warto napić się jednej herbaty z trzech różnych naczyń, by samemu ocenić jaka jest różnica i czy może warto zmienić ulubioną czarkę na taką o innym kształcie.

Autorem tekstu jest Rafał Przybylok
Zdjęcie główne: Jadwiga Janowska

Po wiecej szczegółów zapraszamy do: Tea: a nerd’s eye view – Virginia Untermohlen Lovelace MD, Peter Ting tasting set – camellia-sinensis.com, Lips and Curves: The Anatomy of a Teacup – Fresh Cup Magazine