VSS, Fair trade, organic – certyfikowane uprawy w rynku herbacianym?

Przy okazji nieaktualnego już terminu Międzynarodowego Dnia Herbaty mówiliśmy o tym, że celem takiego dnia między innymi jest przyjrzenie się sytuacji całej branży i tego w jakim kierunku zmierza w kontekście poprawy warunków bytowych plantatorów i producentów oraz naszej planety. Dzień herbaty to świetna okazja, by pomyśleć nieco o herbacie i tych dzięki którym ją mamy. Idąc zatem za ciosem sprawdziliśmy jak się ma sytuacja certyfikowanych upraw.

W Szwajcarii istnieje projekt, który nosi nazwę VSS, czyli Global Survey on Voluntary Sustainability Standards. Jego zadaniem jest wspieranie istniejących narzędzi monitorujących i gromadzących informacje na temat istniejących, dobrowolnych standardów zrównoważonego rozwoju.

W raporcie VSS czytamy, że herbata produkowana jest w 48 krajach z czego 12 to kraje o niskim rozwoju społecznym. Z 13 mln ludzi pracujących przy produkcji herbaty 9 mln to drobni rolnicy. Problemem dla tych wytwórców jest fakt, że liście herbaciane muszą zostać przetworzone w krótkim czasie od zbioru. Rolnicy są zatem zmuszeni sprzedawać swoje plony do przetwórni zlokalizowanych najbliżej ich upraw. Międzynarodowi producenci herbaty wykorzystując to, zlokalizowali swoje wytwórnie w pobliżu plantacji herbacianych doprowadzając do sytuacji, w której 85% produkcji skupionych jest w rękach kilkunastu wiodących marek. Największe trzy z nich z kolei posiadają 20% rynku. Sytuacja taka nie jest zdrowa z punktu widzenia rolnika, ponieważ jest on zmuszony zaakceptować ceny skupu nie mając alternatywy. Tworzenie małych, kolektywnych przetwórni, które mogłyby pomóc uniezależnić się drobnym plantatorom od wielkich korporacji jest trudne z uwagi na trudną sytuację materialną oraz brak kanałów zbytu.

Szacuje się, że herbata produkowana zgodnie ze standardami VSS stanowi niespełna 20%. Co ciekawe możliwości dalszego rozwoju tego trendu dowodzi Kenia, która sama będąc wiodącym producentem herbaty i zajmując trzecie miejsce na świecie pod tym względem, produkowała zgodnie z VSS aż 99% swojej herbaty. Cytowany raport pokazuje, że niemal 20% produkcji herbaty zgodny jest z założeniami VSS.

Czym jest certyfikat Reinforest Alliance?

18% herbaty wyprodukowano zgodnie z certyfikatem Reinforest Alliance. Jest to certyfikat, który uzyskują gospodarstwa rolne spełniające szereg kryteriów związanych z ochroną ekosystemów, dzikich zwierząt, dróg wodnych oraz stosowaniem odpowiednich nawozów i środków ochronny roślin. Ważne tutaj jest także dbanie o warunki pracy, szkolenia pracowników, używanie odzieży ochronnej oraz niewykorzystywanie pracy dzieci.

Co to jest Fair Trade?

Nieco ponad 4% herbaty ma certyfikat Fair Trade. To z kolei oznacza, że producenci zostali godziwie wynagrodzeni, ich praca odbywa się zgodnie z zasadami etyki, gwarantując im możliwość ochrony ich interesów oraz dialogu na polu handlu międzynarodowego.

Certyfikat UTZ – czego dotyczy?

Innym certyfikatem jest UTZ, który w 2018 połączony został z Rainforest Alliance. Dotyczy on również dbałości od zrównoważony rozwój z poszanowaniem środowiska oraz warunków bytowych wytwórców. Ten certyfikat dotyczył około 2% herbaty.

Uprawy organiczne związane są ściśle z warunkami produkcji z poszanowaniem środowiska naturalnego poprzez stosowanie odpowiednich praktyk rolniczych, a zwłaszcza użycia odpowiednich nawozów i środków ochrony roślin. Istotne jest ograniczenie wpływów upraw rolniczych na wszystkie aspekty naturalnego biosystemu tak, by w jak najmniejszym stopniu zmieniać stan zastany. W raporcie czytamy o przeszło 87 tysiącach ton herbaty wyprodukowanych w ten sposób co stanowi około 1,5%. Rynek ten stale się rozwija, a wzrost popytu na herbatę organiczną, nieoczekiwanie związał się z pandemią covid-19.

Okazuje się, że podczas epidemii więcej osób zainteresowało się produktami organicznymi, w tym i herbatą. Najnowsze raporty przewidują w ciągu najbliższych lat rozwój rynku herbaty organicznej o niemal 6%. Dla wielu osób nie stanowi znaczącego problemu fakt, że organiczna herbata jest droższa o średnio 10-15% w stosunku do swoich odpowiedników nieposiadających takiego certyfikatu.

Podsumowując można by powiedzieć, że sytuacja wcale nie wygląda źle. Z jednej strony możemy się cieszyć, że nasze codzienne wybory mają pozytywny wpływ nie tylko na nasze zdrowie, ponieważ certyfikowana herbata daje nam szersze spektrum prozdrowotnych właściwości, ale także na warunki życia producentów i rozwój ubogich krajów. Z drugiej jednak strony widzimy, że w wielu sytuacjach jesteśmy dopiero na początku długiej drogi do zdominowania herbacianego rynku oraz upraw przez rozwiązania korzystne dla wszystkich czyli nas – pijących, producentów oraz środowiska naturalnego.

Optymistyczne prognozy przepełniają jednak nadzieją, że dla przyszłych pokoleń wyzysk, bieda, zniszczone środowisko oraz niezdrowa, uprawiana przy użyciu szkodliwych dla człowieka i ekosystemu chemikaliów herbata, będzie czymś równie niepojętym i archaicznym jak dla nas niewolnicza praca dzieci w fabrykach Europy z czasów rewolucji przemysłowej.

Po więcej szczegółów zapraszamy do: International Institute for Sustainable Development – Global Market Report: Tea Vivek Voora, Steffany Bermúdez, Cristina Larrea

Autorem tekstu jest Rafał Przybylok