Herbata Earl Grey, parzenie, właściwości, historia, działanie, bergamotka

Earl Grey to czarna herbata aromatyzowana olejkiem bergamotowym. Bez wątpienia jest to najsłynniejsza herbata aromatyzowana w świecie zachodu i trudno szukać kogoś kto nie znałby smaku tego blendu. Można powiedzieć, że zwyczaj jej picia wynosimy z domu. Od dzieciństwa znamy tę nazwę, która nie tylko obecna jest w każdym sklepie, w każdym pudełku herbat w restauracji i hotelu i w każdej domowej spiżarni ale też szeroko w popkulturze. Jest to, żeby daleko nie szukać, ulubiona herbata kapitana Picarda ze słynnego serialu „Star Trek”.

Jak powstaje herbata Earl Grey?

Można by pomyśleć, że to nic skomplikowanego. Potrzebujemy czarnej herbaty i bergamoty. Baza tej mieszanki zmieniała się jednak na przestrzeni dziejów. Początkowo wytwarzano ją na bazie chińskiej herbaty Keemun, która to uważana była w czasach kolonialnych za najlepsza czarną herbatę i dogadzały nią sobie wyższe klasy w Anglii wliczając dwór królewski. Później gusta Brytyjczyków podbiły inne herbaty z kolonii, zwłaszcza z Indii i ze Sri Lanki. Ceylon stał się powszechnie dostępny i również do niego dodano aromat bergamotowy. Teraz spotkać możemy słynną mieszankę w wielu wersjach. Właściwie każdy producent może używać dowolnej herbaty jako bazy, nie tylko czarnej z różnych regionów. Spotkać można Earl Greya zielonego, oolong, a nawet nieherbacianego bazującego na rooibosie lub yerba mate. Również skład dość mocno się zmienił wraz z powstawaniem nowych wariantów. Do herbaty z bergamotką dodaje się teraz różne kwiaty, szczególnie bławatka co jest osadzone w tradycji ale też jaśmin czy lawendę. Pojawiają się też owoce jak limonka czy pomarańcza. Poza głównym aromatem bergamotki spotkać też możemy inne dodatki jak choćby wanilię. Wszystko to ma na celu uatrakcyjnić tę herbatę i stworzyć propozycje wpasowującą się w różne gusta.

Bergamotka w herbacie

Poza herbatą potrzebny jest oczywiście olejek bergamotowy. Bergamotka to cytrus wywodzący się z okolic Morza Śródziemnego choć jej pochodzenie nie jest jasne. Część źródeł uznaje ją za krzyżówkę wyhodowaną we Włoszech, inne umiejscawiają jej korzenie nawet w Indiach. Według niektórych źródeł wreszcie może pochodzić nawet z wysp Kanaryjskich, do Europy miałby ją przywieźć sam Krzysztof Kolumb.

Jest to mała pomarańcza o zielonej skórce i żółtym miąższu. Przypomina nieco limonkę lub niedojrzałą cytrynę. Najlepsza pochodzi z Kalabrii gdzie jest symbolem miasta, choć dziś uprawia się ją szeroko nie tylko w Europie. Sporo bergamotowych drzewek rośnie w Południowej Azji, Brazylii, Argentynie, a także w Afryce na Wybrzeżu Kości Słoniowej, w Maroko i Tunezji.

Przede wszystkim wyrabia się z bergamotki słynny olejek znajdujący od dawna liczne zastosowania. Europa pokochała go przez słyną wodę kolońską, której jest ważnym składnikiem. Ze stu owoców można uzyskać zaledwie nieco ponad 80 ml olejku. Z uwagi na to często bywa mieszany z innymi, tańszymi. Zwłaszcza z wyhodowaną około pół wieku temu odmianą mięty bergamotowej, której olejek ma nieco podobny zapach.

Jak widać nie tylko herbata w Earl Greyu może mieć różną jakość i pochodzenie ale też sam olejek do niej użyty.

Skąd wziął się Earl Grey?

Odpowiedź na to pytanie jest niejednoznaczna. Można dotrzeć do przeróżnych informacji, nieraz bardzo fantastycznych. Praktycznie wszystkie wiążą tę herbatę ze słynną osobą Charlesa Greya, który pełnił obowiązki premiera w Wielkiej Brytanii w latach trzydziestych XIX wieku. Charles Grey posiadał także tytuł hrabiego czyli z angielskiego „earl”. Nazwę Earl Grey można zatem przetłumaczyć po prostu jako hrabia Grey. Legendy opowiadają o tym jak to hrabia osobiście lub rękami sług uratował wyławiając z rzeki tonącego syna chińskiego mandaryna. Miał za to otrzymać skrzynię herbaty z olejkiem bergamotowym lub w innej wersji jedynie przepis na tę mieszankę. Według jeszcze innych podań był to prezent dyplomatyczny. Problem polega na tym, że hrabia nigdy nie był w Chinach, toteż dalsze wersje tej legendy przenoszą całą sytuację do Indii, a rzekę zamieniają na tygrysa. Jest to oczywiście wszystko nieprawda.

Nieco bliżej trafia inna legenda opowiadająca o transporcie herbaty, który na statku zamókł w skutek czego nabawił się nieprzyjemnego zapachu. W obawie o utratę zysku kupcy dodali do zepsutych liści olejek bergamotowy by zamaskować woń stęchlizny. Niektórzy posuwają się dalej przypisując temu wydarzeniu powstanie czarnej herbaty w ogóle. Nie zachowały się wiarygodne informacje o feralnym transporcie za to wiadomo, że już w latach dwudziestych XIX wieku olejkiem z bergamotki aromatyzowano herbatę niskiej jakości by podnieść jej walory smakowe. Zapewne stąd wzięła się początkowa niechęć wyższych sfer do Earl Greya, które uważały, że jest to tania, kiepska herbata dla klasy średniej. Gdzie tu rola hrabiego Greya?

Niektóre źródła dowodzą, że zamówił on taką herbatę i to dla niego ją wynaleziono. Bardziej prawdopodobne jest jednak, że zrobiła to jego małżonka by móc cieszyć się dobrą herbatą pomimo kiepskiej wody jaka była w rezydencji Greyów. Na cześć hrabiny nazwano zresztą inną wersję Earl Greya, a mianowicie Lady Grey, która odróżniała się od oryginału dodatkiem płatków bławatka. Dla celów handlowych nazwano tę mieszankę nazwiskiem premiera. Były to czasy gdy naśladująca wyższe sfery niższa klasa przywiązywała wagę do nazwisk. Lepiej sprzedawały się leki, które sygnowali swym wizerunkiem znani lekarze, lepiej sprzedawała się też herbata rodziny Greyów. Dziś trudno sobie wyobrazić, że ktoś opiera swoją kampanię marketingową na fakcie, że ten produkt wybrał premier i używa się go w jego domu. Wtedy można było pochwalić się przyjmując znajomych, że podaje się tę samą herbatę, którą piją się we dworze hrabiowskim.

Prawa do nazwy i co ważniejsze do oryginalnej receptury posiadają jakoby dwie firmy, obie twierdzą, że przepis i pozwolenie na użycie nazwiska otrzymali od Greyów. Sprawa nie ma jednak znaczenia ponieważ nazwa Earl Grey nie jest zastrzeżona i każdy może zrobić własną herbatę i tak ją nazwać. Szeroko się to zresztą praktykuje. Ogranicza nas jednak obecność bergamotki. Nie dlatego, że musi tam być lecz dlatego, że popularność Earl Greya jest tak wielka, iż każdy klient na świecie oczekuje po niej konkretnego smaku.

Jak zaparzyć herbatę Earl Grey?

Właściwe parzenie determinuje gust pijącego. Tak naprawdę jest to po prostu czarna herbata więc powinniśmy ją parzyć tak jak lubimy parzyć czarne herbaty. Polecamy dostosować parametry do gradacji wydłużać czas parzenia przy pełnych liściach. Zwykle parzy się tę herbatę wrzątkiem 2-3 minuty. Podawać można w dowolny sposób. Powszechnie się ją słodzi. Jak na angielską herbatę przystało może być zabielona mlekiem. Angielska etykieta zalicza mieszankę Earl Grey do herbat popołudniowych. Nadaje się więc do podwieczorku lecz wtedy podawać powinno się ją bez mleka ewentualnie z cytryną, która lepiej komponuje się z bergamotką.

Nie ma jednak sensu roztrząsanie tego. Jak przy każdym tak słynnym produkcie każdy zapewne ma swoją ulubioną markę i ulubiony sposób przygotowania i tego warto się trzymać. Aczkolwiek samych Earl Greyów dostępny jest tak wielki wybór, że śmiało można zachęcić każdego do kosztowania nieznanych dotąd wersji i źródeł.