Związki chemiczne w herbacie, polifenole, aminokwasy, enzymy, pigmenty, węglowodany, alkaloidy, minerały, substancje lotne

Liście wszystkich roślin, w tym liście herbaty składają się głównie z wody, która usunięta powoduje więdnięcie liści. Podczas więdnięcia, ściany komórkowe zaczynają się rozkładać, a składniki chemiczne wewnątrz wchodzą w kontakt z sobą oraz tlenem (utlenianie).

Kontrolowanie procesu więdnięcia, a tym samym utleniania, pozwoliło producentom herbaty na wytworzenie herbaty o pożądanym wyglądzie, zapachu, smaku i aromacie. Najważniejszymi związkami w świeżych liściach herbaty odpowiedzialnymi za odpowiedni produkt końcowy są: polifenole, aminokwasy, enzymy, barwniki, węglowodany, alkaloidy, minerały i lotne związki aromatyczne.

Polifenole w herbacie

Polifenole w zaparzonej herbacie są w dużej mierze odpowiedzialne za cierpkość naparu. Nazwa polifenole odnosi się do kategoryzacji związków fenolowych składających się z wielu grup, stąd nazwa poli-fenole.

Związki te zostały wytworzone w liści w celu obrony przed owadami i innymi zwierzętami i największej ilości wstępują w świeżo zerwanych liściach jak i naparze (30-40%). Pochodzą one z wystawionych na światło słoneczne aminokwasów. Herbaty uprawiane w cieniu zawierają mniejsze stężenie polifenoli, a wyższe stężenie aminokwasów.

Pączek i pierwszy listek herbaty ma najwyższe stężenie polifenoli w porównaniu do kolejnych listków na krzaku. Istnieje około 30 000 związków polifenoli w herbacie. Flawonoidy są prawdopodobnie najważniejszą grupą polifenoli w herbacie i uznawane są za najzdrowsze, bo są najmocniejszymi przeciwutleniaczami. Flawonole są również nazywane garbnikami, a podczas utleniania są odpowiedzialne za ciemny kolor i cierpki smak, szczególnie w przypadku czarnej herbaty. Głównymi flawonolami w herbacie są: katechiny (C), epikatechiny (EC), galusan epikatechiny (ECG), gallokatechiny (GC), epigallokatechina (EGC) oraz galusan epigallokatechiny (EGCG). EGCG to najaktywniejsza z katechin i jest najczęściej przedmiotem badań dotyczących przeciwutleniaczy występujących w herbacie.

Aminokwasy w herbacie

Aminokwasy dają herbacie smak umami. Liście herbaty zawierają wiele aminokwasów, z których najpopularniejszym jest teanina. Herbata uprawiana w cieniu zawiera więcej aminokwasów, niż ta wystawiona na światło słoneczne. Niektóre krzewy herbaciane są celowo zacieniane na kilka tygodniu przed zbiorem w celu zwiększania zawartości aminokwasów w herbacie. Teanina, a dokładnie L-teanina jest odpowiedzialna za wspomaganie aktywności fal mózgowych alfa, które sprzyjają relaksowi.

Enzymy w herbacie

Polifenylooksydaza, peroksydaza są najważniejszymi enzymami w liściach herbaty. Są one odpowiedzialne za brązowienie enzymatyczne liści herbaty po uszkodzeniu ścianek komórek w liściach, a polifenole są wystawione na działanie tlenu.

Pigmenty w herbacie

Barwniki roślinne są odpowiedzialne za absorbowanie światła do fotosyntezy. Istnieją dwie główne grupy barwników w świeżych liściach herbaty chlorofil i karotenoidy. Pigmenty te mogą kondensować się podczas więdnięcia i utleniania, stając się ciemniejsze. Podczas utleniania, zielony kolor z chlorofilu herbaty zmienia się w czarny. Prowadzi to do ciemnego koloru utlenianych herbat. Karotenoidy w herbacie składają się głównie z karotenów, które są pomarańczowe i ksantofili, które swoim żółtym kolorem warunkują ostateczny kolor herbaty.

Węglowodany w herbacie

Wszystkie rośliny przechowują energię wytworzoną podczas fotosyntezy w skrobi i cukrach, zwanych węglowodanami. Rośliny korzystają ze zgromadzonej energii podczas ważnych reakcji. Węglowodany pomagają napędzać reakcje enzymatyczne podczas utleniania, a także odpowiedzialne są za tworzenie polifenoli w młodych liściach herbaty. Węglowodany stanowią średnio 11% części stałych w naparze herbaty i nadają mu słodyczy.

Alkaloidy w herbacie

Alkaloidy w herbacie stanowią pobudzającą kofeinę oraz dwa podobne związki: teobrominę i teofilinę. Rośliny herbaty tworzą te substancję jako naturalną obronę przed owadami. Przeciętnie alkaloidy w liściach herbaty stanowią od 2% do 5% suchej masy świeżych liści. Alkaloidy są odpowiedzialne z gorzki smak naparu. Zawartość alkaloidów zależy od odmiany Camellia Sinensis, jej wieku, warunków geograficzny uprawy, sposobu rozmnażania i klimatu.

Minerały w herbacie

W herbacie znajduje się 28 składników mineralnych. W porównaniu do innych roślin, liście herbaty ma większą niż przeciętna ilość: arsenu, niklu, selenu, jodu i potasu. Herbata ma także wysoką zawartość fluoru, dlatego znaczne jej spożycie może nie być zdrowe. Warto zauważyć, że fluor występuje w dużych ilościach w starszych liściach herbaty (używanych do produkcji niskiej jakości herbaty). Zawartość minerałów w herbacie znacznie się różni w zależności od pory zbioru i sposobu jej przetwarzania.

Substancje lotne w herbacie

Substancje lotne w liściach herbaty są w dużej mierze odpowiedzialne za smak i aromat herbaty. Smak i zapach każdej herbaty zależy od wielu różnych kombinacji tych związków (a są ich setni tysięcy w herbacie). Linalol i tlenek linalolu są odpowiedzialne za słodkość herbaty, geraniol i fenyloetanol za kwiatowy smak, nerolidol, benzaldehyd, salicylan metylu za owocowy.

Tekst po polsku na podstawie: worldoftea.org/tea-chemistry/